Geologieweek 2009
Van 21 juni tot en met 27 juni 2009 hadden we weer een bijzondere vakantie in Val Sinestra.
De verhalen van geoloog Hans de Jong over de afbraak van de Alpen, het ontstaan van de Alpen en stenen, over rivieren en klimaatverandering maakten indruk.
Thuis gekomen hoopte ik een overzichtelijke website te vinden om het nog eens na te lezen. Maar helaas: onderstaande links vertellen wel wat, maar dit is weer echt voor deskundigen en niet zo toegankelijk voor leken. Ik ontdekte wel een mooie en te begrijpen website gemaakt door een student aardrijkskunde over zijn week Val Sinestra in 2005.
Uit mijn aantekeningen:
Er waren 30 ijstijden, elke periode duurt zo'n 100.000 jaar; daarna volgde altijd een interglaciale periode van 10.000 a 15.000 jaar tot de volgende ijstijd. De "normale" toestand van de aarde is dus eigenlijk die van ijstijd.
Het Emien was een eerdere periode tussen 2 ijstijden in; de gemiddelde temperatuur op aarde lag toen 3 graden hoger dan nu.
De overgang van de ene naar de andere fase verliep meestal vrij abrupt: het lijkt op wat we nu meemaken: de gemiddelde temperatuur op aarde loopt op; er zijn meer stormen.
De laatste ijstijd was 10.000 jaar geleden. In de periode erna steeg de zeespiegel. In het begin van deze periode lag hij 120 meter lager dan nu. Er lag aanvankelijk nog ijs in Noord Duitsland en Noord Afrika. We weten dat omdat we het toendraplantje (pryas octopetala) hier nog tegenkomen. (wandeling Val Tasna).
Van 1600-1700 hadden we een kleine ijstijd. Het was toen 1,5e graad kouder. Er waren veel strenge winters, lees meer op wikipedia
Vanaf 1980 zien we een klimaat sprong: 2007 was de warmste winter ooit met een gemiddelde temperatuur van 6,5 graad C. Dit is 3 graden te warm. De 10 warmste jaren ooit gemeten ( en de KNMI heeft een goede reputatie: meet al sinds 1707) waren na 1990. 2006 was het warmste jaar tot nu toe. Dit keer was het 11,2 graad te warm. Komt er een nieuwe ijstijd aan? De deskundigen weten het niet.
Hieronder nog wat links naar vakliteratuur en af en toe wat tekst die me deed denken aan wat Hans vertelde.
https://www.worldwidebase.com/paleontologie/de_ijstijden.shtml
https://www.worldwidebase.com/science/alpen_geologische_ontwikkeling.shtml
In de Alpenboog zelf worden van buiten naar binnen de volgende zones onderscheiden: 1. Helvetische zone, ook wel Helvetiden of Helveticum genoemd; 2. Penninische zone, ook wel Penniden of Penninicum; 3. Oostalpine of Austro-alpine zone, ook wel Austriden.
Uit: https://www.worldwidebase.com/science/alpen_geologisch.shtml
De Penninische sedimentaire groep begint met kwartsieten en kalken, soms vergezeld van gips, van Triasouderdom; daarop volgt een eentonig, fossielarm pakket schalies en kalkschalies, vermoedelijk grotendeels van Jura-ouderdom en bekend onder de naam ‘Bündnerschiefer’ of ‘schistes lustrés’.
...
dat de Penninische gesteenten bijna alle metamorf zijn, dwz. de oorspronkelijke gesteenten zijn door omkristallisatie ten gevolge van hoge temperatuur en druk van mineralogische samenstelling veranderd. Bovendien is door de evenwijdige rangschikking van die nieuwe mineralen een schistositeit (zie schist) ontstaan.... De schistositeit ligt in het grootste deel van de Penniden vrij vlak of horizontaal, maar buigt in het zuiden om tot een steile stand. Dit gebied is de zgn. wortelzone. Ten zuiden daarvan eindigt de Penninische zone.
...
In de Oost-Alpen komt de Penninische zone voor in twee zgn. tektonische vensters: het Engadin en de Hoge Tauern. In het eerstgenoemde gebied vindt men alleen Mesozoïsche gesteenten
...
Beide vensters zijn geheel omgeven en waren oorspronkelijk bedekt door kristallijne gesteenten van de Oostalpine zone.
Val Tasna
Dinsdag 23-06-09: Wandeling vanaf Ardez door Val Tasna en terug:
Een puinhelling of puinkegel (L), door afkoeling en verwarming gescheurde steen (M), een makkelijke paadje diep het dal in. Mooie wolken die geen regen gaven (R)
Zuort
Wandeling vanuit het hotel naar Zuort, onderweg 2 hangbruggen, aardpiramides en het lawinedal met sneeuw vlakbij het hotel.
Clemgiakloof
Uitleg door geoloog Hans over ijzererts en koper: hier zit het boven in de berg, maar het hoort eigenlijk diep in het binnenste van de aarde thuis. Door de omklapping van het Penninische (Afrikaanse) dekblad zit het nu boven.
Albulapas
24-06 Met de bus naar de Albula pas (L). Hier zagen we bultrotsen met korstmossen (M). Iets daaronder gelopen naar Bergun. Weer verder met de bus naar Davos en daarna terug over de Fluelapas.
We hadden eigenlijk zullen lopen vanaf de Albulapas, maar er lag teveel sneeuw.
Geen foto-album gemaakt.
Vna
dagje vrij: Wandeling van Guarda via Ardez naar Ftan. We keken uit op de toegangsweg en brug naar Val Sinestra (foto links en rechts boven)
Bloemen
Stenen
Terug reis naar huis: onderweg zware regen...